Deel 3: De specifieke bacteriën in zoet en zout water
Vibrio species.
De bekendste Vibrio bacterie is ongetwijfeld Vibrio Cholerae, verwekker van cholera, een ernstige maagdarm infectie die typisch in epidemieën voorkomt door besmetting van drinkwater.Er zijn echter nog een hoop andere Vibrio bacteriën, die verzameld worden onder de noemer "halofiele" (zout-minnende) Vibrio bacteriën. Zoals de naam al doet vermoeden, komen zij zeer frequent voor in zeewater, waarin ze zich thuis voelen en snel kunnen vermeerderen. Zij kunnen echter ook in zoet water overleven. Zij maken ongeveer 30% uit van alle bacteriën die in zeewater worden aangetroffen (dit betekent ongeveer 30 miljoen exemplaren per liter!).Bij vrijwel elke verwonding opgelopen in een zeewater aquarium (of in de zee natuurlijk), kan men de aanwezigheid van Vibrio bacteriën vermoeden.
Zij veroorzaken snelle en hevige infectiebeelden met snel uitbreidende roodheid van de omgevende huid, vorming van blaasjes, forse zwelling en spontane bloeduitstortingen. In een aantal gevallen kunnen de huid en het onderliggende vetweefsel afsterven ten gevolge van de infectie, wat dan chirurgisch moet behandeld worden. Dit lijkt vooral te gebeuren bij mensen met een verminderde immuniteit (bv. diabetes patiënten).
Deze snelle uitbreiding kan ertoe leiden dat de bacteriën massaal in de bloedbaan terecht komen en een sepsis ("bloedvergiftiging") veroorzaken, wat in de helft van de gevallen leidt tot dodelijke afloop.Elke wonde opgelopen in een zeewater omgeving met snel uitbreidende roodheid en zwelling, moet onmiddellijk met de juiste antibiotica tegen Vibrio sp. behandeld worden. Fatale afloop binnen 24 á 48 uur na de oorspronkelijke verwonding werd beschreven! Uiteraard is een goede wondontsmetting onmisbaar: met de klassieke isobetadine oplossing worden al deze bacteriën gemakkelijk gedood, voor zover het middel alle delen van de wonde kan bereiken natuurlijk (dit is makkelijker bij schaafwonden dan bij diepe snijwonden of punctiewonden zoals beten).
Aeromonas hydrophila.
Hoewel deze kiem enkel in zoet water voorkomt, wordt ze hier toch kort besproken gezien het wereldwijde voorkomen in rivieren, meren en uiteraard ook aquaria. Ook bij verwondingen in zoet water dient men dus steeds een goede wondverzorging in acht te nemen en bedacht zijn op een gevaarlijke infectie.Aeromonas hydrophila infecties zien er aanvankelijk uit als "gewone infecties" veroorzaakt door de eerder besproken huidflora zoals bv staphylococcen. Typisch is de ontwikkeling van blaasjes die etterig vocht afscheiden binnen de 24 uur. Dit gaat gepaard met koorts en opzwellen van de lymfeklieren in de lies (bij verwondingen van de benen) of in de elleboog en oksel (bij verwondingen van de handen en armen). Gasvorming kan snel optreden, met afsterven van de weefsels: gangreen. Dit stadium moet agressief chirurgisch behandeld worden om verdere uitbreiding te voorkomen, wat niet zelden leidt tot amputatie (vaak van hele vingers). Vooral diepe snijwonden en beten (waterschildpadden zijn hiervoor gekend) zijn gevaarlijk om deze infecties te ontwikkelen.
Erysipelothrix rhusiopathiae.Deze bacil veroorzaakt het zogenaamd "erysipeloid", een huidinfectie gekend bij vissers en mensen die werken in de vis- en schaaldierindustrie. Kleine oppervlakkige wondjes of zelfs gewoon huidcontact met besmette dieren kan volstaan om de infectie op te lopen.
De symptomen zijn pijn of jeuk aan de handen, met typische scherp afgelijnde, rood-paarse ringvormige huidletsels. Deze kunnen per dag 1 à 2 cm groter worden. Meestal betreft het de handen en kunnen de gewrichten van de vingers stijf worden en opzwellen. Een echte gewrichtinfectie kan aldus nagebootst worden. Soms kan er ook wat koorts optreden, maar nooit zwelling van de lymfeklieren. Bij deze infectie sterven nooit weefsels af en dus is geen chirurgische behandeling nodig, tenzij het nemen van een klein stukje huid ("huidbiopsie") aan de rand van het letsel om de diagnose te bevestigen.
De meeste erysipeloid infecties genezen vanzelf op enkele weken tijd, zonder specifieke behandeling. Aangezien er echter kans bestaat op aantasting van het hart (endocarditis) bij uitgebreide infecties, worden deze best behandeld met antibiotica. Mensen die een verhoogd risico hebben op hartaantasting (bv. diabetes, hartkleplijden, kunsthartkleppen) nemen best geen enkel risico en moeten bij dit soort infecties steeds preventief de juiste antibiotica innemen.