Portaalsite voor de échte zeeaquariaan

Zoeken op de site

PVC gebruik in aquaria

Watertransport is in de aquariumwereld van levensbelang. Zeg maar gerust de levensader van elk aquarium. Immers in langdurig stilstaand water kan niks overleven. Ook niet in de natuur. Vervuiling moet middels filters verwijderd worden en er is maar één manier om het vuile water bij de filter te krijgen... door het te transporteren.

Dit artikel is bedoeld voor de beginnende aquariaan die besluit zijn eigen aquarium te gaan bouwen en die zich wil verdiepen in de techniek van watertransport middels het harde materiaal PolyVinylChloride (PVC) leidingen. Het artikel beoogt niet voor te schrijven hoe PVC gebruikt moet worden maar geeft eerder nuttige tips in het toepassen, als de aquariaan besloten heeft om met PVC te gaan werken. Het gebruik van slangen in plaats van PVC kan ook. Elk heeft zijn voor- en nadelen.

Polyvinylchloride

PVC of Polyvinylchloride is een veelvuldig toegepaste thermoplast die ontstaat na polymerisatie van het monomeer vinylchloride. Omdat PVC goedkoop en eenvoudig te bewerken is, wordt het veel toegepast in allerlei takken van de industrie ter vervanging van onder andere hout en beton. Vanuit milieu-oogpunt ligt PVC vaak onder vuur. Dat heeft te maken met loodhoudende stoffen (stabilisatoren) die in kleine hoeveelheden aanwezig zijn. Medio 2006 is er een trend gaande om de loodhoudende stabilisatoren in het PVC te vervangen door organisch en op tin gebaseerde stabilisatoren. Alle additieven moeten voldoen aan de Europese richtlijn REACH en de milieuvriendelijke variant hydrotalciet kan rekenen op een groter deel van de markt. (Bron: Wikipedia)

Keuze PVC of slang

Op een bepaalt moment komt de aquariaan voor de keus te staan. Ga ik PVC gebruiken of gebruik ik flexibele slang. De volgende voor- en nadelen kunnen de aquariaan helpen bij de keuze:

 pvc
voordeel

pvc
nadeel 
slang
voordeel 
slang
nadeel 
 stevigheid

 X

 X

 kostprijs

 X

 X

 flexibilliteit

 X

 X

duurzaamheid

 X

 X

veiligheid

X

   

X

diversiteit

X

   

X

geluidtransport  

X

X

 
montage

X

   

X

 

Naast de techniek dient bij de keuze rekening te worden gehouden met de kosten van de materialen. Voor een paar meter slang ben je een paar euro kwijt. Bij PVC loopt het bedrag al gauw op naar tientallen, soms honderden euro's omdat je meestal gebruik moet maken van bochten, T-stukken, kranen, knietjes ed. Dit kun je met een slang al gauw voorkomen. Maar, de toepasbaarheid van PVC laat wel meer toe dan slang. PVC is steviger dan slang. Een PVC aansluiting op een pomp zit, mits goed geplakt, vast! Bij een slang loop je altijd het risico dat de slang los kan schieten. Slang is echter een flexibel medium (alhoewel er tegenwoordig ook flexibele pvc buis te verkrijgen is) en je kunt het gemakkelijk in bochten leggen waar je met PVC al gauw problemen gaat krijgen. Slang heeft echter de neiging om stijf te worden als gevolg van het zeewater (uitzondering: het veel duurdere siliconenslang). Hierdoor kunnen scheurtjes ontstaan. Vooral bij krachtige pompen is het vervelend als de slang losschiet vandaar dat daar meestal PVC het enige werkmiddel is. En PVC heeft het voordeel dat het modulair is. De toepasbaarheid van kranen, koppelingen ed zijn allemaal gestandaardiseerd. Tenslotte is een nadeel van PVC dat het geluidstrillingen gemakkelijk transporteert zodat met name de brom van pompen door PVC beter gehoord wordt dan bij gebruik van slang. Hier wordt later op terug gekomen.

Zoals gezegd gaat het in dit artikel voornamelijk om de toepassing van PVC. We gaan ons daar dan ook op focussen.

Doorvoeren.

Er komt een moment dat je het water van het aquarium in de sump terecht wilt laten komen. Hierom worden meestal één of meerdere gaten geboord in de overloop van het aquarium. Je hebt een hulpstuk nodig om te voorkomen dat het water ongecontroleert wegloopt door dit gat. Het geboorde gat dient dus waterdicht afsluitbaar te zijn. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een Witlofteelt doorvoer.

 Witlofteelt doorvoer  
 witlofteelt.jpg  
 (bron: Wildkamp)  

Door deze doorvoer steek je een buis van dezelfde maat. Deze buis wordt dmv een rubberen concentrische afsluitring vastgezet in de doorvoer. Hierdoor is de doorvoer waterdicht. De betere PVC handel, en de betere aquariumwinkel verkopen deze doorvoeren.

Koppelingen

Het is handig om, gebruikmakend van de stevigheid van PVC, toch een flexibel demontabel PVC constructie te maken. Je zult niet de eerste zijn die gebruik maakt van 16mm pijp waar een slak in vast komt te zitten met als gevolg dat de watertoevoer niet meer goed loopt en dan met de zaag aan de slag moet.
Het is aan te raden om pijpen door middel van koppelingen te monteren.

koppeling
koppeling.jpg
(bron: Wildkamp)

Deze schroefkoppeling zorgt ervoor dat op eenvoudige wijze een stuk PVC pijp losgehaald kan worden om bv schoongemaakt te worden of om vervangen te worden zonder dat de zaag erbij gepakt moet worden. Koppelingen heb je in dezelfde maten als de pijpdiktes.
Naarmate de pomp meer water moet transporteren is het aan te bevelen de pvc vast te lijmen op de uitgang van de pomp. Door gebruik te maken van een koppeling houd je de mogelijkheid in de toekomst de pomp te vervangen omdat deze eenvoudig los te halen is.

Kranen

Om een leiding af te kunnen sluiten (bv om  te voorkomen dat je hele aquarium leegloopt) kun je er kranen in monteren. Hiervoor zijn kogelkranen te koop. Deze zijn er in diverse prijsklassen. Omdat de aquariaan meestal een kraan gebruikt om de leiding of helemaal open te zetten of helemaal af te sluiten voldoet een normale niet te dure kraan. Er zijn echter aquarianen die een dergelijke kogelkraan gebruiken om waterhoogten te stellen. De meeste goedkope kogelkranen zijn niet geschikt om nauwkeurig te stellen. De duurdere kranen worden meestel uitgerust met een stelmechaniek waarmee je de soepelheid van de kraan kunt regelen. Deze zijn wel een stuk duurder.

Kogelkraan
kogelkraan.jpg
(bron: Wildkamp)

Bochten, knietjes, ed.

Om de hoek om te kunnen gaan met PVC heb je hulpmiddelen nodig zoals knietjes, bochten, T-stukken ed. Deze zijn ook te verkrijgen in de gestandaardiseerde maten. Maar er zijn wat aandachtspunten.

Pompen leveren water aan met een bepaalde druk.  De kracht waarmee het water aangeleverd wordt is mede afhankelijk van de hoogte die het water moet afleggen. Moet het water eerst 2 meter omhoog dan zal de druk lager zijn dan wanneer maar een hoogte van 50cm afgelegd hoeft te worden. Fabrikanten leveren bij hun pompen meestal een grafiekje waarop de drukvermindering uitgezet is tegen de hoogte.

Een andere boosdoener waardoor waterdruk afneemt zijn de pvc knietjes (90° bocht) en de t-stukken.

knie
knie.jpg
(bron: Wildkamp)

Omdat deze haaks is dempt het de waterdruk in de bocht. Dit kan aanzienlijke vermindering van de waterdruk opleveren als deze PVC knietjes veel gebruikt worden.
Als je bochten wil maken is het verstandiger gebruik te maken van zogenaamde "getrokken bochten".  NB. Hetzelfde geldt voor T-stukken. Helaas zijn daar geen alternatieven voor te vinden. Met beleid toepassen dus !

getrokken bocht
getrokkenbocht.jpg
(bron: Wildkamp)

De getrokken bocht voorkomt dat de waterdruk afneemt en is dus heel geschikt om bochten in het PVC netwerk aan te brengen. Het nadeel is dat ze duur zijn en dat ze meer ruimte nodig hebben dan knietjes omdat ze groter zijn. Houd daar dus rekening mee.

Lijmen of schroeven

Als je in de winkel staat voor de PVC bak dan wordt je geconfronteerd met twee soorten PVC montage materialen.

  • De PVC die schroefbaar is. 
  • PVC die je moet lijmen.

Per definitie geldt in de aquarium wereld dat je PVC het beste kunt lijmen. Schroefbare PVC heeft rubbere ringetjes nodig om waterdicht te worden en die slijten weer of verweren door het zeewater. Gebruik je toch schroefbare PVC, smeer de rubberen ringetjes dan eerst in met vaseline voordat je ze monteert. Dus bij voorkeur gebruik maken van PVC die gelijmd moet worden. Gebruik hiervoor speciale PVC lijm. Deze is er in twee soorten:

  • Dunne PVC lijm
  • PVC lijmgel

De standaard dunne PVC lijm is het beste te gebruiken als er grote druk op de leiding staat. De gel is beter te gebruiken om koppelingen waar wat speling zit te lijmen. De gel vult de hele ruimte op en maakt daardoor de beste waterdichte koppeling. Maar deze is doorgaans niet bestand tegen te grote druk.

PVC maten

PVC pijpdiktes zijn gestandaardiseerd. Dit wil zeggen dat er een beperkt aantal diktes te krijgen is, maar hulpstukken zoals kranen, koppelingen ed die met dezelfde maat worden aangegeven passen dan ook altijd ongeacht de fabrikant.

Pijpdiktes zijn te krijgen in de volgende oplopende maten: 12mm, 16mm, 20mm, 25mm, 32 mm, 40mm, 50mm, 75mm, 90mm, 110mm..... tot ongeveer 400mm
In ons aquarium  komen voornamelijk de maten 16mm, 25mm, 32mm en 40mm voor en soms gebruikt men 50mm.

Welke maat is nu te gebruiken?

In de regel schrijft de fabrikant van de pomp de maat voor omdat op de pomp de juiste maten al aanwezig zijn. Als op een pomp een uitgang van 32mm zit dan is het verstandig om die maat door te zetten. Er zijn aquarianen die de voorkeur hebben om er dan één maat grotere buizen op te zetten. Dit kan uiteraard mits je gebruik maakt van een verloopstukje. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat pompen die een 25mm uitvoer hebben het beter doen als er 32mm buis op wordt aangesloten.

16mm en 25mm buis hebben wel de neiging dicht te slibben naar verloop van tijd. Met name als deze leiding gebruikt wordt op stukken waar geen constante druk heerst. Als je dit wil voorkomen dan kun je beter gebruik maken van 40mm pijp.Een en ander is uiteraard ook afhankelijk van de ruimte die je hebt.

Van de ene maat naar de andere.

Hoe nu als je bv van 25mm naar 40mm wilt of viceversa.

Hiervoor zijn er zogenaamde verloopstukken te koop. Een verloopstuk 32mm/40mm zorgt er bv voor dat je een 32mm pijp kunt monteren in een 40mm kraan. Wil je bv van 25mm nar 40mm dan zul je met twee verlopen moeten werken. Eerst van 25mm naar 32mm, en daarop een verloop van 32mm naar 40mm.

verloopring
verloopring.jpg

(bron: Wildkamp)

Onderhoud

Net als alles in het aquarium zul je er niet aan onderuit komen je PVC leidingen een keer aan onderhoud te onderrichten. Pijpen kunnen dichtslibben of verstopt raken.
In bovenstaande tekst zijn al de nodige tips gegeven.
Het is van belang dat je je PVC leidingen demontabel maakt zodat je er een keer een lampenborstel oid doorheen kunt halen.
borstels.jpg

Een ideale PVC leiding van de opvoerpomp naar je aquarium zou er alsvolgt uit kunnen zien:

vanaf de pomp: een koppeling (zodat de pomp los te halen is) dan een leiding naar een koppeling aan de andere kan, en een kogelkraan. Vanuit de kogelkraan omhoog naar het aquarium.
Mocht je de leiding schoonmoeten maken dan is het een kwestie van: pomp uit, kraan dichtdraaien om te voorkomen dat het aquarium leegloopt, koppelingen losdraaien en de PVC leiding weghalen om schoon te maken.

Drukpijp

Als je naar de winkel gaat om PVC te halen kun je kiezen uit druk-PVC of gewone PVC.
Druk PVC is te herkennen aan een tekst die op de PVC staat. Deze begint met PN gevolgd door een nummer. Bv. PN16.
Er is PN6 en PN10 en PN16. PN16 is drukpijp die een nominale druk van 16 bar kan hebben.
Het voordeel van deze pijp is dat de wand dikker is dan bij gewone pijp. De constructie is dan ook wat sterker en steviger dan bij PN10 PVC.
Voor onze aquariums is PN10 meestal voldoende. Met name getrokken bochten zijn erg duur als je PN16 PVC wil gebruiken.

Druk PVC
 6 bar PN 6
 7.5 bar -
 10 bar PN 10
 12.5 bar  -
 16 bar PN 16


Brom

Vaak wordt de aquariaan geconfronteerd met een brom hoorbaar in huis nadat hij zijn PVC leidingen klaar heeft en zijn aquarium operationeel is. Deze brom manifesteert zich als een lage bromtoon die vaak op bepaalde plekken in huis goed hoorbaar is terwijl je op andere plekken niks hoort. Deze brom wordt veroorzaakt door de pompen. Het is heel simpel. Kies je voor een aquarium, dan kies je voor de toepassing van pompen. En pompen maken geluid. Naarmate de pomp groter wordt, dus naarmate de pomp meer water moet transporteren, zal hij meer lawaai maken. De fluisterstille pomp bestaat niet. De enige echte fluisterstille pomp is de pomp die niet werkt. Het is wel zo dat fabrikanten veel onderzoek steken in het zo stil mogelijk te makenvan pompen. En per fabrikant, en type pomp varieert de hoeveelheid geluid die pompen produceren. Maar zo gauw je te maken krijgt met bewegende delen in een mechaniek dan ontstaan er trillingen en resonanties. En die kunnen hoorbaar worden.
Overigens is de ene mens gevoeliger voor lage tonen dan de ander. Sommige mensen valt het gebrom nauwelijks op terwijl anderen er wakker van liggen.  Een feit is, als je het hebt, en je bent er gevoelig voor, dan is het verschrikkelijk irritant.

Er zijn wel wat dingen te doen om het gebrom te onderdrukken. Je moet er echter vanuit gaan dat je het nooit helemaal weg krijgt tenzij je de oorzaak van de brom weghaalt.

  • De beste oplossing om van het gebrom af te komen is om de oorzaak buitenshuis te brengen. De pompen dienen dan buitenshuis te worden gebracht. Maar pas op. Als je PVC leidingen monteert aan de muren van je huis, of als de PVC leiding contact maakt met muren, dan loop je alweer het risico van geluidsoverlast. Sommige aquarianen plaatsen hun pompen in kruipruimtes of kelder.
  • Verder is het verstandig om pompen op rubber te zetten. De meeste fabrikanten leveren pompen op rubbere voetjes. Een pomp die zonder rubber in een glazen sump wordt gezet gaat geheid herrie maken.
  • PVC transporteert, naast water, ook de trillingen die een pomp voortbrengt. Flexibele slang doet dit ook maar in veel mindere mate. Het is daarom verstandig om de beste eigenschappen van beide transportmiddelen te gebruiken. Heb je een pomp die veel brom veroorzaakt en is die pomp geheel voorzien van PVC dan is het verstandig om een stuk slang in de PVC leiding aan te brengen. De slang dempt dan de trillingen. De voorkeur gaat dan uit naar siliconenslang aangezien die niet stijf wordt door het zoute water. Plaats minimaal een slang van 10 a 20 cm in de PVC leiding. Een stukje slang van 5 cm dempt nauwelijks. Let op dat je de slang degelijk monteert aan de PVC aangezien zwaardere pompen onder hoge druk het water door de slang pompen. Gebruik hiervoor roestvrijstalen slangklemmen. Maar let op! Het zoute water vreet ook in roestvrijstale slangklemmen. Zorg dus dat je de slangklemmen boven het wateroppervlak houdt. En beter is nog om de slangklemmen na montage af te dekken bv met folie om te voorkomen dat het zoute water er vat op krijgt !
  • Zet pompen in het midden van een sumpvak en voorkom dat de pomp geen contact maakt tegen andere filters of apparatuur die in hetzelfde vak staan.
  • Plaats een laagje blauw filterschuim, dat ook gebruikt wordt bij filtrering over schuim, onder de pomp. Ondanks dat goede pompen op rubberen voeten staan, kunnen zij toch nog brom veroorzaken in huis. Door er schuim onder te plaatsen wordt de brom gelijkmatig verdeeld over het hele oppervlak.

Wat wel en wat niet te doen

Er zijn inmiddels de nodige tips gegeven. Hier zet ik eea nog eens bij elkaar.

  • Zorg dat je PVC netwerk demontabel blijft. Je wil niet met een zaag aan de gang als een leiding verstopt raakt.
  • Zorg voor goede lijm verbindingen. Dit betekend: te lijmen delen opschuren, afpoetsen, ontvetten en dan pas lijmen.
  • Gebruik bij voorkeur lijmverbindingen.
  • Vet rubberen ringetjes in met vaseline voordat je de zaak monteert.
  • PN6 of PN10 drukleiding is doorgaans voldoende. PN16 is beter !
  • Monteer in de PVC leidingen van de pompen stukken siliconenslang van tussen de 10cm en 20cm om brom te onderdrukken.
  • Gebruik geen haakse bochten (knietjes) maar gebruik hiervoor getrokken bochten om vermindering van waterdruk te voorkomen.
  • Monteer kogelkranen om de watertoevoer of afvoer af te kunnen sluiten mocht je onderhoudswerkzaamheden uit willen voeren.
  • Maak veelvuldig gebruik van koppelingen om de pompen en leidingen demontabel te houden.
  • Gebruik alleen flexibele slang daar waar nodig en als het niet anders kan.
  • Voor montage van flexibele slang op PVC maak gebruik van roestvrijstalen slangklemmen. Zorg dat deze slangklemmen niet in contact kunnen komen met het zoute water en dek ze af met folie.

Tenslotte

Uiteraard valt er nog veel meer over PVC te melden. Het is de bedoeling dat de beginnende bouwer door de bomen van de PVC het bos weer weet te vinden en om hem handvatten te geven over gebruik. Het is aan te bevelen om als beginner ook eens te gaan praten met de aquariumspeciaalzaak en om bij ervaren aquarianen te gaan kijken om nog meer tips op te doen.

No-Nonsens Rif Verlichting

Aan de toog, rond de bar, als twee of meer zeewater aquarianen elkaar vinden, ontstaan vaak geanimeerde discussies over “de beste” rifverlichting. En als het bier is in de man, kunnen we snel verhitte scènes ervaren die beter bekend zijn bij een voetbal interland. De verlichting boven een rif aquarium is inderdaad een belangrijk onderdeel in het goed houden van een riftuin.

Wij weten nu stilaan allemaal wel dat onze, gedeeltelijk fotosynthetisch gevoede, koralen afhankelijk zijn van een degelijke lichtinstallatie. Doch helaas staan nog veel aquarianen onder de invloed van allerhande verkeerde en verouderde theorieën. En dan zwijgen we nog van de diverse mythen en legenden die de rondgang doen in de hobby. Tel daarbij op de gebrekkige gegevens van de zogezegde “aquariumverlichting” fabrikanten en de desinformatie van sommige handelaars, en je hebt het perfecte scenario voor een verlichting chaos.

Met dit artikel beoog ik het licht uit de schaduw van onkunde te halen, met als enig doel: onze koralen een beter leven te gunnen in de toch kunstmatige omgeving van ons zeeaquarium. Diegenen onder U die tevreden zijn met een 95% effectiviteit voor een afdoende verlichting met een betaalbaar kostenplaatje kunnen rustig verder lezen. Behoor je echter tot die 5% van aquarianen, die persé de onderste 5% uit de kan willen halen maar ten koste van een tien- of meervoudige kost … pauzeer even … en denk eens diep na…. Het is onnatuurlijk, niet normaal, onnodig en veelal zelfs niet te verantwoorden het equivalent van een gemiddelde auto te besteden aan een degelijke verlichtingsinstallatie.
Want vergeet niet: de aanschaf is een éénmalige zaak, verbruik en onderhoud is een permanent durende uitgave. Jammer genoeg heeft de hoeveelheid licht een directe lineaire relatie met het verbruik. En dit ongeacht het type verlichting: meer lumen = meer watt.

En meer watt = meer euro’s, elk uur, elke dag. Dus is het meer dan zinvol om de verlichting binnen “betaalbare” perken te houden.

De twee meest gestelde vragen zijn: “Hoeveel licht moet ik hebben?” en “Wat zijn de beste lampen?”.
Goede vragen, directe vragen, zinvolle vragen! Maar jammer genoeg openen deze vragen de deur voor heel wat verkeerde informatie en slechte adviesverstrekking.
Zonder te weten welke koraalsoorten zullen gehouden worden is elk antwoord een kar die voor het spreekwoordelijke paard geplaatst word. Het is een absolute “must” voor elke aquariaan, eerst een inventaris te maken van die dieren die hij of zij heeft of wenst te houden en die te koppelen aan de individuele noden van elk koraal. Pas dan, is het mogelijk een afdoend verlichtingschema op te stellen om de fotosynthese, nodig voor de dieren, te verzorgen.
Wij bedoelen hier met “fotosynthese”, de minimaal benodigde lichtstraling nodig opdat de endosymbiotische zooxanthellen genoeg zuurstof produceren voor de koolstof dioxide productie gedurende de ademhaling van de dieren (In de U.S. noemt men dit de hoeveelheid PAR = Photosynthetic Activity Radiation).

Tevreden met een minimale fotosynthese? Dat kan! Wij zien dit in de rifbakken van sommige aquarianen waar de koralen rustig in leven blijven maar amper of niet groeien. Met een beperkte verlichting hebben die dieren net genoeg voeding om te overleven.
Willen we wat meer groei stimuleren, en misschien de reproductie, dan kan (ik zeg wel “kan”) een graduele verhoging van het verlichtingsniveau een middel zijn.
Doch nu komen we evengoed op het vlak van de voeding van koralen, en niet meer uitsluitend verlichting.

Beste lezer, koralen hebben net zoals alle levende wezens op deze wereld nood aan voeding. Kunnen wij hen niet voldoende geven met de verlichting, dan hebben onze dieren extra voeding nodig op een andere manier: meermaals per week en liefst in kleine hoeveelheden, alle dagen. En een feit is dat, de meeste koralen zich niet uitsluitend met fotosynthese voeden, maar door een combinatie van diverse voedingsstrategieën. Waar bijv. de stroming van het water ook een belangrijke rol gaat spelen. Voor het merendeel van de koralen geldt: “Van licht alleen valt niet te leven!”.

Voorbij het minimale lichtniveau voor de minimale fotosynthese kunnen wij de verlichting opdrijven naar een saturatiepunt. Dit is het punt waar extra lichtstraling de fotosynthetische activiteit niet meer gaat bevorderen. De zooxanthellen bereiken de limiet van zuurstofproductie die hun gastheer kan verbruiken. De aquariaan verkeert in de quasi onmogelijkheid om dit saturatiepunt te bepalen. Als we er al in zouden slagen, dit te doen voor één specimen, wat is dan het saturatiepunt voor het naaste buurkoraal.
Dit dilemma maakt heel duidelijk dat we hier te maken hebben met het meest onderschatte probleem van het moderne houden van een koralenrif: de realiteit van een “riftuin”.

Het houden van een “riftuin” is te vergelijken met het tuinieren in een engelse cottage tuin. Borders beplanten wij met een menging van de meest uiteenlopende plantensoorten, die wij in een voor ons oog mooi geheel, dwingen om samen goed te groeien. In onze rif aquaria doen wij precies hetzelfde, met een mengelmoes van diverse soorten koralen die dan nog eens uit heel verschillende delen van de wereldoceanen komen. In feite hebben we dan nood aan een verlichtingsniveau dat alle koralen in onze bak op hun minimum kan voldoen, in de wetenschap dat sommigen het dan inderdaad beter gaan hebben dan hun buren. Daarbij worden we ook nog geholpen door de absorptie van het licht in functie van de waterdiepte.
Gelukkig maar voor ons, in zeewater blijft op 50cm. diepte maar 60% van de aangeboden lichtstroom over. Wij laten hier de effecten van de continu veranderende reflectie aan de oppervlakte, door de waterbeweging, buiten beschouwing.
Inderdaad: gelukkig voor ons … Zo kunnen we dieren die met minder licht tevreden zijn op een lager niveau in ons rif plaatsen en de koralen die meer afhankelijk van het licht zijn bovenaan zetten. Vanuit onze fauteuil hebben wij dan zicht op een prachtig samengestelde “rif border”. Zonder een overdadige lichthoeveelheid kunnen we dan voldoen aan de basiseisen van de meeste koralen.

En het is nog natuurlijk ook: bedenk even dat koralenkolonies in de natuur ook niet altijd evenveel licht krijgen: diepte van het vindingsgebied, weersomstandigheden, bewolking, regenseizoen, enz.. Enkele cijfergegevens: een zeer zonnige periode op een middag in de tropen zorgt voor ongeveer 200.000 lux licht op het wateroppervlak. Doch het grootste gedeelte van de dag (en het jaar) varieert het verlichtingsniveau tussen 50.000 en 100.000 lux. Op 50 cm. diepte hebben we nog 60% van dit licht en dan nog meestal in het blauwe gedeelte van het spectrum. Op 1 m. diepte is dat nog 36% licht en op 30 m. diepte blijft nog nauwelijks 1% over: dit is een verlichtingsniveau van 500 à 2.000 lux. En op deze diepten vinden we goed gevoede prachtige koralen. Wie sprak er dan van die enorme hoeveelheden licht in de natuur? Ongeacht het lampentype dat we gaan gebruiken is, met de huidige lichttechnologie, gemakkelijk een lichtniveau van 14.000 tot 22.400 lux op het wateroppervlak te bekomen. Op 50 cm waterdiepte, betekent dat in ons aquarium toch nog altijd een lichtniveau van 8.400 tot 13.400 lux. Op 25 cm. diepte spreken we rustig van 12.000 à 19.000 lux.

 

 Lux_Aq_MH.jpg

Lichtberekening voor mijn aquarium verlicht met 5xT5-80W

 

Met een dergelijk lichtniveau hoeven we niet bang te zijn te weinig licht aan onze koralen te geven. Zij passen zich aan, net zoals zij dat doen in de natuur: op verschillende diepten, seizoenswisselingen, weersomstandigheden. Alleen daar gebeuren de lichtniveau-wisselingen geleidelijk, haast nooit plots. Welke aquariaan kent niet het verschijnsel van “licht shock” bij pas ingevoerde dieren? … In de natuur groeiend op redelijke diepte, verscheidene transportdagen in het donker, en dan in een hel verlichte bak: dodelijk! Acclimatisatie is hier het code woord … maar … dat is voor een ander artikel.

Welke lamp te gebruiken? Nog een aanleiding voor fel verhitte discussies die eigenlijk kant noch wal raken. … Het maakt allemaal weinig uit als we spreken over lampen met een kleurenspectrum vergelijkbaar met dat van het natuurlijke daglicht d.i. gemiddeld 6.000° Kelvin. T5 fluorescentielampen of HQI lampen: het maakt hoegenaamd geen verschil, wat het verlichtingsniveau betreft nodig voor de fotosynthetische activiteit in onze koralen (de nodige PAR-hoeveelheid). Wat echter wel een verschil maakt in de keuze van het lampentype is het verbruik en de onderhoudskost op termijn. Laten we de verschillen eens in een tabel samenvatten: 

 

Criterium

 HQI

 T5 - FQ reeks

• Beschikbare vermogens per lamp

 35W - 70W - 150W - 250W - 400W - 1000W - 2500W

 24W - 39W - 49W - 54W - 80W

• Lichtstroom per watt

 75 à 80 Lm/W

 80 à 85 Lm/W

 • Kleurtemperatuur

 6.500° K (klassieke lamp)

 8.000°K (type 880)
 

 • Kleurweergave

 goed  Ra=1B

goed  Ra=1B

 • Lichtverdeling

 Puntlicht (dient goed gericht te worden met aangepaste spiegels)

 Uniforme lijnverdeling

 • Hoogte t.o.v. water

 Min. 30 cm. (afhankelijk van spiegel)

 Min. 5 cm.

 • U.V. straling

 Sterk (nooit te gebruiken zonder UV-beschermglas)

 Geen

 • Sprankelend lichteffect

 Hoog (door spiegelkarakteristiek + hoogte boven wateroppervlak)

 Weinig (uniforme lijnverdeling + beperkte hoogte t.o.v. wateroppervlak)

 • Warmte ontwikkeling

 Hoog

 Gemiddeld

 • Levensduur van de lamp

 10.000 uur

 > 18.000 uur

 
 

 

De keuze maken tussen een HQI verlichting of een T5 (FQ) verlichting is voor de klassieke riftuin met een waterdiepte tot ongeveer 60 cm. een zeer persoonlijke aangelegenheid en/of nauw verbonden aan de verbruik- en onderhoudskost. De kost factor speelt zeer sterk in het voordeel van T5 (FQ) fluorescentie verlichting.
 

Voor grotere waterdiepten gaat de keuze meestal uit naar HQI-verlichting, om de eenvoudige reden dat een punt lichtbron beter te omspiegelen, en dus beter te richten, is. Het is dan ook veel eenvoudiger een HQI-lamp een kleinere meer gerichte stralingshoek te geven, wat de penetratie van het licht tot op grotere diepten vereenvoudigt. Dat betekent wel dat de uniformiteit van de verlichting over het totale rif oppervlak sterk gaat variëren. Die lichtvariaties, over de bak heen, zijn gemakkelijker beheersbaar met een T5 lijn verlichting karakteristiek.

Bewust heb ik in het kader van dit artikel nog geen gewag gemaakt van extra blauwe lampen, mix van kleuren en/of types. Ook dit is een persoonlijke keuze en ervaring.  Sommige aquarianen zien hun koralen liever onder een harde blauwe kleur (= hoge Kelvin waarden). Bedenk even dat de zon dat niet doet maar dat de naam van blauwe planeet vooral afkomstig is van het sterk filterende effect van het zeewater dat overheerst op het aardoppervlak. Zelfs op geringe diepte blijft alleen nog blauw licht over. Vandaar dat velen zich geroepen voelen blauw licht boven hun aquarium te hangen. Overdrijf echter niet, want de kleurweergave onder blauw licht is erbarmelijk.

In het streven naar een maximale fluorescentie van de koralen, haal je, zonder er dieper bij na te denken, voordeel uit het gebruik van blauwe lampen. Echter de bijdrage tot de PAR valt erg tegen: nog geen 20% t.o.v. wit licht per verbruikte watt vermogen. Dat merk je dan weer wel in het kostenplaatje.

 

 

Aq_MH_0807.JPG


Mijn aquarium verlicht met 5xT5-80W kleur 880 – 8.000°K..

 

Een anticlimax over rif verlichting? 

No-nonsens benadering van het kunstmatige milieu waar we onze dieren in onderbrengen?

De eenvoud van de natuur simuleren is veelal de meest gezonde aanpak vanuit het standpunt van de koralen die we zo graag zien floreren in onze persoonlijke riftuin.

 

Vragen en uitleg met betrekking tot dit artikel kunnen steeds gesteld worden op dit forum

 

Maurice Hubin

23/08/2007.

Bibliografie:     - Lighting your marine invertebrates – Anthony Calfo 

                     - WetWebMedia.com

 

Inloggen Registreren

Uw account aanmelden

Gebruikersnaam *
Paswoord *
Onthoud mij

Account aanmaken

Velden met een sterretje (*) zijn verplicht.
Naam *
Gebruikersnaam *
Paswoord *
Herhaal paswoord *
E-mail *
Herhaal e-mail *

Foto van de maand

Centropyge Foto Tanne Hoff

De halloween heremietkreeft Ciliopagurus strigatus
in het aquarium van Stefaan Fabri

Foto: Patrice Cornelis