Portaalsite voor de échte zeeaquariaan

Zoeken op de site

Licht in het aquarium.

Wat is licht?

Licht is een elektromagnetische straling, die samengesteld is uit verschillende golflengten.

Voor het menselijk oog is enkel de straling met een golflengte tussen 400 nanometer (violet) en 700 nanometer (rood) zichtbaar, figuur 1 illustreert welke andere stralingen er naast het zichtbaar licht voorkomen in het elektromagnetisch spectrum.

Meer lezen? Lees de bijlage!


    


Bijlagen:
Bewaar het bestand licht.pdflicht.pdf[ ]4045 kB

Vasthechten van koralen met epoxy-putties.

Inleiding.

Men zegt wel eens dat je een zeewater aquarium “in de vingers” moet hebben. Een van de dingen waar mijn vingers en ik een hele tijd mee geworsteld hebben, is het vasthechten van koralen en dan met name steenkoralen. Er zijn meerdere manieren om onze steenkoralen, groot of klein, een mooie plaats te geven in het aquarium en we kunnen daarbij gebruik maken van handige producten zoals de epoxy-putties. In dit artikel wil ik dan ook mijn persoonlijke ervaringen met het gebruik van deze producten voor het fixeren van steenkoralen samenvatten. Ik hoop dat ze nuttig zullen blijken voor nieuwe mensen in de hobby en hun weg naar succes kunnen verkorten.

 
Zoals bij velen het geval is, begon mijn ervaring met epoxy’s in de lokale aquariumzaak. Begrijpelijkerwijze was er slechts één soort beschikbaar op het rek en ontbrak bij de winkelier zowel de tijd als de gedegen kennis om mij het gebruik grondig uit te leggen. Na het lezen van de Engelse, Franse en tot slot Duitse versie van de ingesloten gebruiksaanwijzing, kon het knoeien beginnen.
 

  
Foto Luc Loyen

Het kneden van de twee staafjes ging eerder moeizaam, na contact met water ontstond een glibberige massa en al na enkele seconden was het aquarium water volledig vertroebeld. Ik moet hier meteen bij vermelden dat dit mij verscheidene keren is overkomen met verschillende merken epoxy’s, maar dat ik hier nooit rechtstreekse negatieve gevolgen op vissen of lagere dieren van heb kunnen opmerken. Eenmaal een hoopje putti op het levend steen aangebracht, bleken de koralen die ik wou fixeren niet zo tevreden met de hun toegewezen standplaats en besloten ze op wandel te gaan. Bovendien overkwam het mij frequent dat na enkele dagen of weken de binding met het levend steen verloren ging en het koraal dus terug loskwam. Door de tijd heen heb ik evenwel enkele kleine trucs ontwikkeld, die grotendeels de bovenvermelde problemen kunnen vermijden.
 
Stap 1 : de aankoop.
Verschillende merken epoxy zijn te verkrijgen. Zij zijn grotendeels gelijkaardig in eigenschappen en verwerking en enkel de kleur verschilt. Dit laatste kan een persoonlijke keuze zijn, maar meestal is men in zijn keuze van product beperkt door het aanbod van de lokale aquariumzaak.
 
Welk merk je ook koopt, ga meteen voor twee of drie verpakkingen.
 
De ervaring heeft mij persoonlijk geleerd dat je de dag van de plakwerken net zoveel epoxy nodig hebt als in de verpakking aanwezig is. Niets is zo frustrerend dan dezelfde dag nog of enkele dagen na het fixeren van koralen te moeten vaststellen dat je nog een klein bolletje epoxy nodig hebt om die ene steen nog extra te verstevigen of een losgekomen koraal terug vast te zetten. Het is weinig hobbyisten gegeven te wonen met een aquariumzaak om de hoek.
 
Stap 2 : het kneden.
Bij het openen van een nieuwe verpakking, kan het kneden van twee gelijke delen putti nog meevallen.
Gebruik steeds beschermende handschoenen om epoxy te kneden en te hanteren. Dunne handschoenen van latex of vinyl zijn hierbij aan te raden en zijn vlot overal verkrijgbaar.
 
Hoe goed de verpakking echter ook gesloten wordt, na enkele weken of maanden zijn de staafjes wat verhard en uitgedroogd. De handen wat bevochtigen vergemakkelijkt het kneden echter niet, integendeel.
 
Je kan de twee, onvermengde delen putti heel kort (enkele seconden, bv 4 à 5) opwarmen in de microgolfoven. Hierdoor worden ze soepeler en kunnen ze makkelijker vermengd worden.
 
Meng de epoxy goed door voldoende hard en voldoende lang te kneden. Blijf nog enkele minuten kneden nadat de kleuren zich vermengd hebben. Dit zorgt voor een soepele en vlot verwerkbare massa met optimale uitharding. Laat het mengsel droog rusten (bijvoorbeeld op een keukenpapier) en gooi de handschoenen weg.

 
  Foto's: Jean-Paul Vandersteen
 
Stap 3 : voorbereiden van de ondergrond.
De ondergrond waarop epoxy zal aangebracht worden, moet vrij zijn van vuil en algen. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Zorg allereerst op voorhand voor voldoende stroming in het aquarium, zodat vuil geen kans heeft neer te slaan op de stenen.
 
Om de ondergrond te reinigen en algenvrij te maken, is een nieuwe tandenborstel die enkel voor aquarium doeleinden wordt gebruikt het ideale hulpmiddel gebleken.
 
Wanneer je koralen die al op de zogenaamde “steksteentjes” staan, wil gaan fixeren, vergeet dan ook niet de onderkant van deze steentjes grondig te borstelen. In sommige gevallen zijn deze heel glad aan de onderkant, zodat je deze best op voorhand met een schroevendraaier of een boortje onregelmatiger maakt. Wanneer de epoxy in de putjes wordt geduwd, zal dit leiden tot een betere binding.
 
Grotere koralen of stekken zullen in de epoxy die in het begin nog zacht is, onvoldoende steun vinden om zich recht te houden.
 
Om een frustrerend gevecht met de zwaartekracht te vermijden, worden de grotere exemplaren best met hun stam in een min of meer passende holte geplaatst.
 
Deze kan reeds spontaan in het levend steen aanwezig zijn, maar dient in sommige gevallen zelf gecreëerd te worden. Verwijder daartoe de steen uit het aquarium en boor een kleine opening van een 2-tal cm diep. Zorg dat de steen na het terugplaatsen in het aquarium stevig ligt.
 
Stap 4 : plaatsen van het koraal.
Hou alle koralen die je wil plaatsen bij de hand, bijvoorbeeld in een klein emmertje met zeewater. Hou de gemengde epoxy goed droog. Zorg dat de handen goed droog zijn alvorens de puttie te hanteren. Gebruik hiervoor een oude handdoek, want opgedroogde epoxy resten zijn niet meer te verwijderen.
 
Pas op je kledij bij het hanteren van epoxy en de handdoek. Wanneer de handdoek handig over de schouder wordt gehangen om steeds bij de hand te hebben, kunnen epoxy resten op de kledij worden overgedragen. Deze zijn niet meer te verwijderen.
 
Verminder de stroming in het aquarium drastisch tot de epoxy na enkele uren steviger is geworden.
 
Plaats de koralen eerst op het decor om te proberen. Bekijk het resultaat ook eens van op afstand. Indien de constructie van zichzelf te weinig stabiliteit vertoont, moet er extra ondersteund worden. Chop-sticks of een drinkglas kunnen hiervoor handig zijn, maar vergeet niet op voorhand uitgebreid af te spoelen met warm water.
 
Om de epoxy aanzienlijk sneller te laten uitharden, kan een gemengde hoeveelheid puttie nog even kort in de microgolfoven worden opgewarmd. Opgelet : het mengsel warmt van binnen op en kan aan de buitenzijde de indruk geven nog koud te zijn! Ikzelf warm een kleine hoeveelheid op per 3 seconden, waarna ik het opnieuw kneed om een goede indruk van de temperatuur te krijgen. Direct gebruiken in het aquarium.
 
Ik vind het persoonlijk makkelijker om eerst epoxy op de ondergrond aan te brengen, goed aan te duwen en vervolgens het koraal te plaatsen.
 
Gebruik bij het fixeren van (stek)stenen steeds een overvloedige hoeveelheid epoxy, want veel gaat verdwijnen in het onregelmatig oppervlak van het levend steen.
 
Stap 5 : het uitharden.
Laat de stroming nog enkele uren minder hard staan, alvorens terug te normaliseren.
 
Controleer de fixatie van het koraal op het steen pas na 24 uur. Kleine bewegingen “om eens te proberen” vooraleer de epoxy volledig is uitgehard, zullen aanleiding geven tot loslaten.
 
Ook al heb ik tot op heden nog geen negatieve effecten kunnen vaststellen van het gebruik van epoxy in het aquarium, filter ik wel enkele dagen nadien over actief kool. Beter voorkomen dan genezen.
 
Slot
Ik denk dat ik, wat het gebruik van epoxy in het aquarium betreft, vrijwel alle beginnersfouten heb gemaakt. Geleidelijk aan heb ik bovenvermelde manier van werken ontwikkeld, waarmee ik nu toch tevreden ben. Ik kan echter nog niet zeggen dat 100 percent van de gefixeerde koralen ook werkelijk jarenlang gefixeerd blijven.
 
Bij mondelinge contacten met mede-hobbyisten is het specifiek onderwerp van dit artikel blijkbaar nooit echt een probleem geweest voor anderen. Als dit inderdaad echt zo is, troost ik mij met de gedachte dat ik met deze bijdrage toch nog enkele mensen die even onhandig en onwetend zijn als ik, iets heb kunnen leren.
 
Hobbyisten die nog extra tips hebben over het gebruik van epoxy voor de fixatie van steenkoralen in het zeewater aquarium zijn steeds welkom op het forum om daar hun ervaringen met iedereen te delen.
 
 
Jens François, december 2008.
 

Deel 2: Soorten licht en de specifieke eigenschappen daarvan.

Welke soorten licht vandaag bestaan is in deel 1 besproken (globaal). In dit deel beperken we ons tot de essentie van de verlichtingsbronnen welke voor aquaria verlichting bruikbaar zijn. Vandaag zijn er 2 soorten licht welke gebruikt worden:
1.     LED verlichting
2.     TL verlichting (TL buizen, spaarlampen, …)
3.     Gasontlading lampen (HQI, HQL, …)
LED verlichting
Dit is eigenlijk een halfgeleider welke “ontstoken” wordt door er stroom door te sturen. Ik raak LED verlichting aan om 2 redenen, de huidige stand van zaken en de toekomst van deze verlichtingstechnologie.
De huidige stand van zaken is dat de LED technologie in een enorme stroomversnelling zit. Er wordt bijna dagelijks vooruitgang geboekt in het gebruik van deze technologie. Waar dit vroeger enkel gebruikt werd in consumenten elektronica (TV, Computers, …) is het, door technologische evolutie, vandaag reeds mogelijk dat het domein van gebruik enorm uitgebreid is. Denk maar aan de “Halogeen LED lampen”. Dit zijn de lampjes die je in de doe het zelf kan kopen voor normaal huishoudelijk gebruik en ja zelfs autoverlichting is vandaag reeds mogelijk. Recent heeft Audi zijn topmodel de R8 uitgerust met LED koplampen !!! Dit is allemaal mogelijk doordat gebruik te maken van “High Power LED”. Hierdoor komt ook Aquarium verlichting binnen bereik.
De toekomst van de lichttechnologie is onvoorspelbaar maar de zekerheid dat het gebruik zal uitbreiden is de realiteit. Binnen een aantal jaar zal het gebruik van de technologie sterk ingeburgerd zijn in ons dagelijkse doen en laten. Op het moment is het korte spectrum dat een led lichtje uitstraalt nog het grootste probleem voor de toepassing als hoofdverlichting bij koralen, maar dat zal een kwestie van tijd zijn voor men daar ook wat voor heeft gevonden.
Wat is nu het grote voordeel van LED technologie?
a.     Het is “onverslijtbaar”
Vermits het hier om halfgeleider technologie gaat heeft tot gevolg dat de slijtage van de LED’s zeer sterk gereduceerd wordt ten opzichte van andere zoals gloeilamp, HQI, Tl … Maw: een LED gaat niet “stuk”. De gemiddelde levensduur van LED’s wordt vandaag geschat op 50.000 tot 200.000 uur. Dit is factoren langer dan eender welke andere licht technologie en eigenlijk onverslijtbaar. Tevens ben ik ervan overtuigd dat deze levensduur alleen maar zal toenemen naarmate de technologie nog volwassener zal worden.
b.     Er is minder warmte ontwikkeling
Dit is een niet te verwaarlozen voordeel. Denk maar aan een warme zomer en dan onze verlichting (Tl en/of HQI) die een rendement haalt van 30%. Dit betekent dat 70% van de energie vrij komt als warmte en dus in de zomer een groot probleem is als de omgevingstemperatuur in de buurt van 25° komt. Daar LED veel minder warmte afgeeft hebben we dit probleem ook niet meer.
c.      Het is “relatief” goedkoop
LED kost niets: deze verlichtingstechnologie is relatief goedkoop in vergelijking met andere meer conventionele technologie als de gloeilamp etc. De reden hiervoor is dat de gebruikte grondstoffen veel goedkoper zijn maar ook dat het productieproces veel simpeler is dan voor andere verlichting.
d.     Het toepassingsgebied is eindeloos groot
Dit is zonder twijfel de grootste troef van LED verlichting. Door het feit dat dit halfgeleider technologie is heeft tot gevolg dat de spectrale weergave van kleuren naar genoegen verandert kan worden, simpelweg door een andere stroom en/of spanning toe te passen. Hierdoor is natuurlijk het applicatorisch bereik ontzettend breed.
Wat nu in de praktijk voor onze aquarium verlichting?
Er zijn hier en daar alvast enkele “LED” lampen verkrijgbaar voor gebruik als aquarium verlichting.


                                                 
Toch zou ik het gebruik hiervan nog niet meteen aanraden daar er nog te weinig bekend is hoe en of deze technologie vandaag reeds toepasbaar is voor aquarium verlichting en deze ook zeer duur zijn.
TL verlichting
Tl verlichting is reeds lang in gebruik voor allerlei toepassingen. Denk maar aan garages, fabrieken, kantoren, thuis, …
Het is een welgekende technologie die begonnen is met een T36 dan T12 dan T8 en nu dus T5. Het is eigenlijk allemaal hetzelfde met dit verschil dat men steeds meer vermogen (en dus ook licht) uit een fysiek kleinere buis kan genereren.
Vooral vanaf de introductie van de T8 is aquarium verlichting eigenlijk perfect mogelijk geworden.
De specifieke eigenschappen van TL verlichting kunnen in bepaalde omstandigheden meer toegevoegde waarde hebben dan andere soorten verlichting, denk bijvoorbeeld aan kweekbakken. In die omstandigheden is een TL verlichting ideaal vanwege:
1.     Geringe waterdiepte (30 – 40 cm)
2.     Zeer goede egale spreiding van het gegenereerde licht
Een ander niet te verwaarlozen voordeel is, is dat TL buizen in verschillende maten en vermogens geproduceerd worden. Dit gaat van 150, 120, 90, 60 en 30 cm voor de T8. De recentere T5 lampen zijn iets korter. Vermogen gaat van 80W (150cm – T5) tot 8W.
De industrie heeft doorheen de jaren een aantal mogelijkheden duidelijk geïdentificeerd en alzo allerlei verschillende vormen en kleuren van Tl lampen geproduceerd. Hierdoor kunnen we zeker onze keuze vinden in het aanbod van TL lampen.
Een paar mythes omtrent TL buizen (beperkt tot aquarium gebruik):
a.     Een buis van de ene fabrikant is beter dan van de andere
We moeten er rekening mee houden dat er vandaag in de wereld maar een paar lampenfabrikanten zijn (Philips, General Electric, …) die fabrieken hebben staan om TL buizen te produceren. Dit heeft tot gevolg dat alle “niche” fabrikanten (JBL, SERA, …) gaan shoppen bij deze grote fabrikanten om hun specifieke TL te kunnen aankopen en vervolgens door te verkopen aan de aquariaan. Gevolg is dus ook dat al die TL buizen vergelijkbaar zijn (technisch) en eigenlijk enkel de kleur verschillend zal zijn. De kleinere verkopers kunnen zich simpelweg geen fabriek veroorloven op basis van de kosten die daarmee gepaard zouden gaan. Een TL-productie fabriek opstarten voor pakweg 50.000 TL buizen per jaar is gewoon niet realistisch. Elke buis zou dan 3000€ moeten kosten om uit de kosten te kunnen geraken.
b.     Een T5 is beter dan een T8
T5 en T8 zijn technisch vrijwel identiek. T5 is een modernere uitvoering van T8 met enkele eigenschappen die de toepasbaarheid voor aquaria vergroten maar eigenlijk, in essentie, niet verbeteren. Op een aantal punten scoort de T5 zelfs slechter dan de T8 !! Een groot voordeel van een t5 lamp is dat een eventuele reflector beter benut word door de dunnere lamp.
c.      Een TL is beter en goedkoper dan een HQI
Dit is niet per definitie juist. TL buizen kosten net zoveel per Watt als dat HQI lampen kosten. Stel maar dat een HQI van 150w ongeveer 75€ kost, twee TL buizen van 80watt kosten ook ongeveer 65€. Hier zit de winst dus niet in.
d.     Het verbruik van TL ligt lager dan het verbruik van HQI.
Ook dit is een misvatting en pertinent onjuist. Een Watt is een Watt of je die nu verkrijgt van HQI of TL is om het even. Het rendement van TL en HQI is ongeveer hetzelfde (lumen / watt -om en nabij de 100 lm/W- ) dus bij EVENVEEL licht zal er evenveel elektriciteit verbruikt worden. De misvatting zit in het feit dat eenzelfde vermogen van een TL een visueel betere indruk geeft omdat het licht meer verspreid is maar in essentie evenveel verbruikt voor evenveel licht.
e.     Een TL geeft minder warmte af dan een HQI
Dit is ook onjuist. Als je weet dat een TL en HQI beiden een rendement hebben van 30% energie naar licht, zal dus ook het verlies (in warmte) vergelijkbaar zijn. Enige verschil is dat het gevoel is dat HQI meer warmte af geeft omdat het hier gaat om een puntlichtbron en de warmte dus geconcentreerd is rond het brandpunt terwijl dit bij TL buizen over de gehele buis verspreid zit en dus het gevoel geeft dat het minder warm is. In een afgesloten ruimte kan je echter bewijzen dat een TL en een HQI (bij gelijk vermogen uiteraard) evenveel warmte verlies hebben.
f.       Een goede TL buis is een dure TL buis
Er bestaan zeer goede TL buizen voor weinig (10 – 15€) geld. De duurste buizen zijn niet noodzakelijk de beste. Denk maar aan de reeds genoemde herkomst van de buizen. Ze komen bijna allemaal uit dezelfde fabriek.
Gezien het nog steeds (relatief) grote prijs verschil tussen T5 en T8 geef ik zelfs het advies om steeds te vertrekken vanuit de toepassing van T8 en pas alleen als aantoonbaar is dat dit niet goed genoeg is (hoogte waterstand, beschikbare afmetingen, hoeveelheid noodzakelijk (wenselijk) licht, …) over te stappen op het gebruik van T5 lampen.
Welke zijn nu de essentiële verschillen tussen T5 en T8:
1.     T5 is dunner dan T8
2.     T5 is kleiner dan T8
3.     T5 verbruikt (bij gelijke hoeveelheid licht) evenveel als T8
4.     T5 kan enkel met een elektronisch voorschakelapparaat gebruikt worden (T8 kan ook met oude spoelen en starter)
Uit bovenstaand lijstje blijkt dat T5 dus inderdaad vrijwel identiek is aan T8 buiten de fysieke afmetingen.
Een voorbeeld om dit te illustreren:
Neem nu dat je een aquarium hebt van 60 cm breed met een waterstand van 40 cm.
Welke TL?
60 cm T8 buis heeft een vermogen van 18 watt
55 cm T5 buis heeft een vermogen van 24 watt
Met een waterstand van 40 cm zou ik hier adviseren om een T8 buis te gebruiken. Het geringe extra vermogen van de T5 buis heeft in dit geval geen toegevoegde waarde omdat het met een waterstand van 40 cm niet noodzakelijk is.
In het geval van waterstand van meer dan 60 cm zou ik wel adviseren om T5 te gebruiken omdat het extra vermogen er voor zorgt dat je ook nog licht op de bodem overhoud.
HQI/HQL verlichting
Dit zijn gasontladingslampen. Voor zee-aquarium wordt vrij veel gebruik gemaakt van HQI verlichting. HQL is vooral voor zoetwater in gebruik en zullen we hier niet verder behandelen.
Er zijn een aantal voordelen aan HQI:
1.     Het vermogen
a.     Met TL lampen zal men nooit in staat zijn om een vergelijkbaar vermogen te realiseren dan met HQI. Hoe men dit ook draait of keert, een TL buis met een vermogen van 400 Watt zal nooit bestaan. Met HQI gaan de vermogens op tot 1000 Watt of meer. Nu is dit niet altijd nodig voor onze aquaria maar soms is het wel handig. Vandaag kan men perfect een aquarium verlichten met TL met veel vermogen maar men moet dan wel rekening houden met een hele “batterij” aan TL buizen ipv 1 enkele HQI lamp.
2.     De lichtstraling
a.     HQI is een puntlichtbron. Dit wil zeggen dat alle licht vanuit 1 punt verspreid wordt. Dit punt noemt men het brandpunt. Dit heeft ook tot gevolg dat het licht vanuit dat brandpunt gegenereerd wordt en dus als het ware als een “kegel” zijn licht verspreid. Dit zorgt tevens voor de schitteringen in het water, hetgeen bij TL onmogelijk is, maar wel door velen erg gewaardeerd wordt.
Karakteristieke eigenschappen van verlichting.
Voor alle verlichtingsbronnen gelden enkele standaard parameters. Echter elke lichtbron heeft ook zijn typische eigenheid.
Enkele standaard parameters:
1.     Vermogen (Watt)
a.     Dit is het elektrisch vermogen van een lichtbron. Dit geeft enkel het verbruikte vermogen aan dat de lichtbron nodig heeft om een bepaalde hoeveelheid licht te genereren. Hierbij dient opgemerkt te worden dat er bij elke lichtbron veel verlies aan energie is welke niet in licht wordt omgezet zoals:
                                                                          i.      Warmte (in de lamp zelf)
                                                                        ii.      Warmte (in de voorschakelapparatuur)
                                                                      iii.      Spanning / Stroom verlies in de voorschakelapparatuur
b.     Men dient er zich ook van de vergewissen dat van het totale vermogen (bv: HQI van 250 W + 35 watt voorschakelvermogen) maar een goede 30% effectief in licht omgezet wordt. Als de rest is

Koeling van het Zeeaquarium.

 De zomer komt er weer aan… lekker met een koud pilsje op het terras en heerlijk ontspannen.
Toch zit mij en veel andere hobby genoten dan een ding niet helemaal lekker. Hou warm zou mijn aquarium nu zijn na de zoveelste warme dag achter elkaar?
De combinatie van langdurig warm weer, en veel warmte producerende techniek als verlichting en pompen, geeft al snel problemen. Het is dus erg belangrijk te weten wat de temperatuur van je aquarium is. Behalve regelmatig controleren moet men er ook zeker van zijn dat de gebruikte thermometers nog juist aangeven. Veel verkochte goedkope digitalen thermometers gaan erg snel afwijken omdat de sensors niet geschikt zijn voor zeewater. Zelf vertrouw ik op 2 (1 reserve) ouderwetse glazen thermometers in de sump. Als er dan 1 kapot gaat liggen de loodkorreltjes welke zich onderin de thermometer bevinden niet in het aquarium maar in de sump, en gemakkelijk te verwijderen.
Een goede temperatuur voor onze aquaria is normaal 25-26 graden, toch zeker indien de dieren enige temperatuurschommeling gewend zijn kunnen de meeste aquaria moeiteloos een temperatuur van 27 a 28 graden aan. Toch is 28 graden wel ongeveer het maximum wat wij mogen gedogen, want bij 29 a 30 graden zien we vaak dat de koralen en/of vissen er behoorlijk moeite mee kunnen krijgen.
Ondanks dat bij erg warme temperaturen koralen nog wel eens al hun zooxanthellen willen uitstoten (meestal met de dood als gevolg) geeft de warmte zelf meestal niet de meeste slachtoffers. Het grote nadeel is dat in het bijzonder in zeewater bij deze temperatuur niet zo erg veel zuurstof kan blijven zitten. Zuurstof is de eerste levensbehoefte van zowel vissen als koralen. Enkele uren stroomuitval met als gevolg een zuurstof gebrek, kan een geheel visbestand uitroeien. Korte tijd later zijn ook de koralen niet meer te redden.
Er zijn allerlei manieren om ons aquarium niet over de cruciale temperatuur grens te laten gaan. Zonder erg diep op elke manier in te willen gaan wil ik enkele voor en nadelen per systeem belichten.
1-      De professionele koelers voor zeeaquaria: Deze net als een koelkast werkende titanium warmtewisselaars laat het aquariumwater en een verdampingsmiddel aan verschillende kanten van de warmtewisselaar lopen. Het verdampingsmiddel neemt veel van de warmte uit het aquarium water op en komt in een radiator deel waar een ventilator de warme lucht weer uit wegzuigt. Een bijzonder makkelijke manier van koelen, wel moet ivm de warme lucht productie de koeler niet in het aquariummeubel worden geplaats. Liefst zelfs in een andere ruimte of buiten zelfs (afdakje). Veel modellen beschikken over een digitaal display waar behalve de temperatuur op in te stellen is ook de gemeten water temperatuur nauwkeurig kan worden gevolgd. Het nadeel van deze koelers is de relatief hoge aanschaf prijs en de stroomkosten. Een beetje koeler gebruikt 200 watt en dan komt de pomp om er aquariumwater door te krijgen er nog bij.
2-      Koelen door geforceerde verdamping: Onze aquaria verdampen allemaal redelijk veel water. Indien er een dichte lichtkap boven het aquarium bevindt kunnen we beginnen met deze open te zetten indien mogelijk. Ventilatoren in de lichtkap kunnen ook de warme lucht wegzuigen. Vervolgens kunnen we door een grote “huis-tuin-keuken ventilator” op het water oppervlak te richten zorgen dat er extra water wordt verdampt, zorg ook voor een goede stroming aan het wateroppervlak. Verdamping kost energie en zo word de warmte met de vochtige lucht afgevoerd. Een bijzonder effectieve manier van koelen maar meestal met een maximum van 2 a 3 graden Celsius temperatuursdaling. Voor veel aquaria is dit echter genoeg. Het stroomverbruik is bij een grote ventilator maximaal 100 watt en de aanschaf prijs is erg gering. Nadeel is dat er meer verdampingswater zal moeten worden aangevuld en dus is het nog belangrijker dan normaal dat dit gebeurd met schoon (osmose) water. Een goed ontworpen trickle toren ofwel druppel filter verplaatst veel lucht langs een groot wateroppervlak, indien de ruimte waarin deze staat goed geventileerd word en de vochtigheidsgraad hier niet te hoog is kan hiermee voor nog meer verdamping worden gezorgd.

Foto: Germain Leys
3-      Gebruik maken van koude vertrekken: Voor de gelukkigen onder ons met een kelder in de buurt van het aquarium is er de optie de sump in de kelder te plaatsen. Behalve minder geluidsoverlast van de techniek, zal de meestal koele lucht het aquarium minder snel doen opwarmen. Helaas is door de extra hoogte vaak een grotere opvoerpomp nodig welke vaak een aanzienlijk hoger stroomverbruik heeft. Wat daarom ook een methode kan zijn is de lucht aanzuig van de afschuimer verlengen naar een koele ruimte (kelder). Moderne afschuimers hebben een extreem hoog luchtverbruik en zo kan het aquarium zonder extra stroomverbruik weer iets koeler worden gehouden. Wel is het zaak dat de luchtslang word verlengd met een grotere diameter. Dit ivm extra weerstand die hierbij ontstaat. Het laatste wat we willen is natuurlijk een niet optimaal presterende afschuimer.
4-      Grondkoeling: Een effectieve methode die vooral door creatieve mensen word gebruikt is de grondkoeling. Men laat meestal aquariumwater door leidingen of slangen door de grond lopen, liefst diep tot onder het grondwaterniveau. Indien de slang/leiding niet te goed isoleert zal het water zo flink afkoelen en kan het terug in de sump lopen. Het nadeel is dat er wel een pompje voor nodig is en dat een temperatuur controller de pomp aan en uit moet zetten indien er wel of geen vraag naar koeling is. Als de pomp langere tijd heeft stilgestaan is er kans op dood water in de leidingen wat het aquarium ook geen goed zal doen. Het beste is het dan waarschijnlijk om de koeling de hele zomer continu te laten lopen wanneer deze echt nodig is en dan maar met een kraantje het debiet wat bij te stellen. Telkens voor in gebruik name weer even de leiding grondig doorspoelen. Doet er zich een verstopping voor dan heeft men wel een probleem, dan kan men gaan graven…
Ideaal zou het zijn als we goedkoop aan titanium warmtewisselaars konden komen, dan konden we door de een kant aquariumwater laten lopen en door de andere kant koud grondwater op momenten dat er koelvraag is. Zo hebben we nooit dode plekken in ons zeewater systeem. Helaas zijn deze wisselaars voor particulieren lastig verkrijgbaar en is de prijs hoog.
Mei 2008 Bas Arentz
Inloggen Registreren

Uw account aanmelden

Gebruikersnaam *
Paswoord *
Onthoud mij

Account aanmaken

Velden met een sterretje (*) zijn verplicht.
Naam *
Gebruikersnaam *
Paswoord *
Herhaal paswoord *
E-mail *
Herhaal e-mail *

Foto van de maand

Centropyge Foto Tanne Hoff

De halloween heremietkreeft Ciliopagurus strigatus
in het aquarium van Stefaan Fabri

Foto: Patrice Cornelis